روانشناسی علمی در ایران از دهه ۴۰ پا به عرصه وجود گذاشت و در این مدت کوتاه پیشرفتهای نسبتا خوبی داشته است.این رشته اولین بار در دانشگاه تهران و توسط مرحوم دکتر علی اکبر سیاسی پایه گذاری شد که ایشانرا پدر علم روانشناسی در ایران لقب داده اند.اولین کتاب در روانشناسی با عنوان علم انفس یا روانشناسی توسط همین فرد به رشته تالیف در آمد.
به رغم رونق و شکوه آغازین ، تا اوایل دهه ۱۳۴۰ فعالیت چشمگیری در روانشناسی وجود نداشت و این علم یا به عنوان بخشی از برنامههای رشته فلسفه و علوم تربیتی و یا به صورت بخشی از دورههای تربیت معلم تدریس میشد. دهه ۱۳۴۰ را باید دهه گسترش سازمانی روانشناسی در ایران نامید، چون طی این ده سال دوره لیسانس روانشناسی نخست در دانشگاه تهران و بعدها در سایر دانشگاههای ایران تأسیس گردید. در دانشگاه تهران دوره فوق لیسانس روانشناسی بوجود آمد و مؤسسه روانشناسی بنیان گذارده شد. برخی از این تحولات حاصل کوششهای دکتر محمود صناعی بود که در همان دوره پا به صحنه روانشناسی ایران گذاشت. خدمت بزرگ دکتر صناعی ترجمه کتاب اصول روانشناسی نوشته لمان ل مان در سال ۱۳۴۲ بود(نقل از دانشنامه رشد).
بیماری اسکیزوفرن یا شیزوفرن( schizophrenia) شایعترین بیماری روانی از نوع سایکوز (psychosis)یا روان پریشی(جنون) تلقی میشود.در تعریف سایکوز یا اختلالات روان پریشی اینگونه آمده است،مجموعه ای از سمپتومهای متفاوت که میتوانند در فرد ترس و سردر گمی به وجود آورند که دو مورد از سمپتومهای اصلی آن هذیان و توهم است(منبع:کتاب آسیب شناسی روانی بر اساس DSM5 ،نشر ساوالان،۱۳۹۲٫ترجمه و تالیف دکتر حمزه گنجی،صفحه ۴۷۴).
هذیان(DELUSION) عبارت است از باور یا باورهای غلط نسبت به یک واقعیت موجود،مثلا فرد مدعی میشود که توسط ماه و ستارگان کنترل میشود،یا فرد مهمی است و همه در حال حسادت کردن و ضربه زدن به او هستند.
توهم(HALLUCINATION) عبارت است از درک بدون محرک واقعی و خارجی.برای مثال بیمار معتقد است که افرادی با او حرف میزنند و او صدای آنها را میشنود،و یا موجودات ترسناکی را میبیند که برای او وحشتناک است ولی اطرافیان او این موارد را نمیشنوند و نمیبینند.
بیماری اضطراب و اختلال استرس چیست؟
بر اساس شواهد پژوهشی و بالینی ،اضطراب شایعترین بیماری روانی در ایران است.حال اضطراب چیست؟
اضطراب عبارت است از ترس مبهم.در حالت اضطراب بیمار نگرانیهای بی دلیل دارد،یعنی بی دلیل نگران است و انگار اتفاقی در حال وقوع است.به این دلیل در دسته بندی انجمن روانپزشکان امریکا آنرا اضطراب شناور یا تعمیم یافته(jeneralized anxiety) لقب دادند.در اضطراب شناور یا تعمیم یافته بیمار از هر فعالیتی هراس دارد.مثلا در مسافرت،در امتحان دادن،در خرید کردن و …نگران است و انگار همیشه اتفاقی در حال وقوع است.بیمار مضطرب دایم در حالت گوش به زنگی به سر میبرد و انگار اتفاقی در حال وقوع است.
افراد دارای اختلال شخصیت منفعل مهاجم افرادی هستند که قادر به ابراز وجود نیستند و از نه گفتن هراس دارند.این افراد خشم خود را بطور مستقیم ابراز نمیکنند بلکه به شکل انفعالی خشم خود را بروز میدهند،مثلا کم کاری میکنند و یا غر میزنند.
بهترین توصیف از شخصیتهای منفعل – مهاجم این است که این افراد بلی میگویند و به نه عمل میکنند، آنان پرخاشگری پنهانی خود را بصورت انفعال ، عدم کارایی ، رفتارهای منفی و فراموشی عمدی نشان میدهند؛ اما برای این رفتارهای منفی خود دلیل تراشی (Rationalization) میکنند و اشتباه را به دیگران (که با آنها ارتباط دارند) نسبت میدهند؛ ولی با آنها قطع رابطه نمی کنند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت منفعل – مهاجم به نفرت خود بیشتر از رضایت خویش وابسته هستند و ممکن است هرگز ندانند برای لذت بردن خود چه چیزی میخواهند.