کتاب هیپنوتیزم..اثری از دکتر جعفر دارابی..چاپ اول ۱۳۸۱ و چاپ چهارم ۱۴۰۰
یکی از موارد کاربرد هیپپنوتیزم کاهش درد است.کاهش درد در مرحله پنج از هفت مرحله هیپنوتیزم است..یعنی مرحله بی حسی است.حدود ۱۵ درصد جمعیت وارد این مرحله میشوند و نهایت ۲۰درصد مردم.پس همه قادر به استفاده از هیپنوتیزم برای کاهش درد نیستند.حال ادامه مقاله..
کاربرد هیپنوتیزم در کاهش درد
هیپنوتیزم روشی است که در کنار سایر تکنیک های روان درمانی برای افراد دارای انواع اختلالات روانشناختی مثل افسردگی، اضطراب ، وسواس و مشکلات جسمی مانند چاقی، اعتیاد، مشکلات درد و … به کار می رود. این نوع تکنیک اثر قطعی و مهم روان بر بدن را به روشنی نشان می دهد و کارایی آن در مطالعات بسیاری تایید شده است.
در روش هیپنوتیز درمانگر آموزش دیده پس از استفاده از یکی از تکنیک های ورود به هیپنوز، به بیان القائات بی حسی و یا بی دردی در ناحیه آسیب دیده می پردازد. معمولا “در این روش حس دردی که در ابتدا بیمار تجربه می کند با احساس هایی نظیر گرمی، سنگینی و فشار جایگزین می شود. هیپنوتیزم در کاهش درد بیماران سرطانی در فرایند درمان موثر است و حتی اضطراب آن ها را نیز کاهش می دهد.
هیپنوز که قدیمی‌ترین تکنیک روان درمانی است، در خط مقدم جبهه‌ی دانش تعامل ”روان- مغز- بدن“ نیز قرار دارد. هیپنوز شامل یک توانایی اختصاصی برای توجه متمرکز و تجسّم ، حین کاهش و به حداقل رساندن آگاهی از محیط است. پدیده‌ی هیپنوز به صورت خود بخود و بدون القای رسمی نیز رخ می‌دهد. علاوه بر آن ظرفیت تجربه‌ی هیپنوز به صورت قابل توجهی بین افراد مختلف، فرق دارد و یک صفت ثابت است. ظرفیت هیپنوز را می‌توان به خوبی تشخیص داد و از آن به عنوان یک کمک ارزشمند در بسیاری از استراتژی‌های روان درمانی استفاده کرد.
گرچه ”آگاهی از محیط“ هم حین خواب و هم در هیپنوز کاهش می‌یابد اما ”توجه متمرکز“ که در حالت خواب به صورت یکنواخت منتشر شده است، حین خلسه‌ی هیپنوتیزمی افزایش می‌یابد. از زمان ”فرانس آنتوان مِسمِر“ روشهای القای هیپنوز و استفاده از پدیده‌ی خلسه برای تغییرات روان درمانگرایانه با ابهام مواجه بوده است و این امر منجر به فقدان فهم دقیق در مورد تفاوت‌های بین جنبه‌های مختلف تجربه‌ی هیپنوتیزمی شده است چون این جنبه‌ها تحت تأثیر فاکتورهای مربوط به درمانگر و فاکتورهای فردی نظیر درجه‌ی هیپنوتیزم پذیری، سبک شخصیتی، و میزان انگیزه‌ی شخص، قرار می‌گیرد.
فرد هیپنوتیزم کننده، هیپنوز را به سوژه تحمیل نمی‌کند بلکه نقش درمانگر بیشتر شامل ارزیابی ظرفیت بیولوژیک ذاتی فرد برای تجربه‌ی خلسه و آموزش به بیمار برای استفاده از هیپنوز طی برنامه‌ی روان درمانیِ تعیین شده است.
می‌توان هیپنوز را حالتی از تمرکز دقیق توأم با توجه، گیرندگی فعال ، و کاهش آگاهی از محیط در نظر گرفت. همچنین حس اتوماتیک و غیر ارادی بودن (به این صورت که حرکات بدن گویی خودکار هستند) وجود دارد، و ادراکات تلقین شده می‌توانند ادراکات معمولی را تغییر داده یا جایگزین آنها شوند. در حقیقت، الگوی فعالیت الکتریکی مغز کسی که هیپنوز شده بیشتر شبیه الگوی کسی است که کاملاً بیدار و متوجه است تا کسی که خوابیده است.
یکی از اثرات بسیار خوب درمانی هیپنوز اثر بی‌دردی و بی‌حسی هیپنوتیزمی است این تکنیک در جهت کنترل درد از اواسط قرن نوزدهم گزارش شده است. معروف است که هیپنوز در کنترل دردهای شدید بعد از جراحی بسیار موثر است به نظر می‌رسد که هیپنوز با سه مکانیزم اولیه تاثیر می‌کند:
- راحت کردن و شل کردن عضلات
- تغییرات ادراکی
- تغییر جهت شناختی
معمولاً درد با انقباض عضلانی همراه است .بیماران معمولاً نقاطی از بدنشان را که دردناک است بی‌حرکت نگه می‌دارند تا درد آن کم شود.چون انقباض عضلانی می‌تواند خود به خود ایجاد درد در بافتهای طبیعی کند و به دلیل اینکه کشش در قسمت دردناک بدن می‌تواند درد بیشتری ایجاد کند، تکنیکی که پیشنهاد می‌شود باید در جهت راحت و شل شدن عضلات باشد تا بتواند درد را کاهش دهد لذا بعد از اینکه بیمار وارد خلسه هیپنوتیزمی شد اولین قدم این است که به او شل شدگی عضلانی عمومی بدهیم و تجسماتی را که باعث شل شدن عضلات می‌شود (مثل حالت شناور شدن و سبک شدن) تلقین کنیم. این تجسمات معمولاً ایجاد شل شدگی و آسایش جسمی و عمومی و کاهش درد می‌کنند.
دومین جزء اصلی بی‌دردی در هیپنوتیزم تغییرات وابسته به ادراک است، به بیمار می‌آموزیم تجسم کند آن قسمت از بدن که مصدوم است به خواب رفته و بی‌حس شده است. این روش مخصوصاً در افرادی که هیپنوتیزم پذیری بالایی دارند بسیار موثر است. این افراد معمولاً می‌توانند به خوبی و راحتی احساس بی‌حسی رادر فک جهت کارهای دندانپزشکی تجربه کنند، احساس داروی بی‌حسی را در داخل گونه و فکشان به راحتی تجسم و احساس کنند و سپس این بی‌حسی را به نقاط دیگر بدن که دردناک است منتقل کنند. بعضی از بیماران به راحتی می‌توانند احساس درد را در بدن خودشان خاموش کنند و دیگر هیچ دردی در نقطه صدمه دیده احساس نکنند. اما رایج‌‌تر از همه آن است که معمولاً سوژه می‌تواند احساس درد را با یک احساس دیگر که خفیف تر است جایگزین کند. معمولاً استعاره درجه حرارت بسیار موثر است به دلیل اینکه درد و درجه حرارت متعلق به سیستمی واحد هستند که Lateral Spinotalamic Tract (دسته جانبی نخاعی- تالاموسی) نامیده می‌شود. لذا تجسم اینکه قسمت صدمه دیده بدن سردتر و یا گرم‌تر بشود (نظیر تجسم غوطه‌ور شدن در آب یخ یا گرم شدن زیر آفتاب) معمولاً به بیمار در انتقال و دورکردن امواج درد کمک می‌کند.
بعضی از بیماران ترجیح می‌دهند تصور کنند که درد عنصری است با ابعاد سه گانه که قابل حرکت دادن و انتقال است. یا اینکه می‌توان آن را از بدن بیرون راند ،گویی یک مایع غلیظ است که از بدن خارج می‌شود. گروه دیگر دوست دارند تصور کنند که می‌توانند از بدنشان جدا شوند به عنوان مثال می‌توانند سفری به اتاق دیگری در همان خانه داشته باشند. استفاده از هیپنوز در جهت افزایش جذب در تجسمات که باعث کاهش درد و اضطراب‌های ناشی از آن می‌شود به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به بسیاری از بیمارانی که درد دارند و آنان که مشکلات دیگر پزشکی دارند کمک می‌کند.
افرادی با هیپنوتیزم پذیری کمتر، به تکنیک پرت کردن حواس که کمک می‌کند تمرکز بر قسمت‌های حسی در دیگر اعضای بدن را افزایش دهند، بسیار خوب جواب می‌دهند. تحریکات دردناک در این افراد بیشتر جلب توجه می‌کند و یکی از راههای درمان این افراد استفاده از هیپنوز برای کمک کردن به جلب توجه به حس اندام‌های دیگر آنهاست در این افراد استفاده از هیپنوز به همراه تکنیک‌های دیگر کنترل خشم و هیجان بسیار مؤثر است. متاآنالیز جدید هیپنوتیزمی نشان داده است که تلقین‌های هیپنوتیزمی برای بی‌دردی اثر متوسط تا بسیار قوی بر روی بیماران دارد و مدیریت درد توسط هیپنوز بسیار موثر است .
***مثالی از تلقینات هیپنوتیزمی
“همینطور که خود را شناور تصور می‌کنی تجسم کن که در یک دریاچه یخی غوطه‌ور هستی دریاچه را خیلی یخ در نظر بگیر آنقدر که احساس کنی آب هر لحظه سردتر و سردتر می‌شود. تو خواب رفتگی و مور مور شدن، و کم کم بی‌حسی راکه از طرف آب سرد به بدن تو وارد می‌شود احساس می‌کنی. این مور مور شدن و بی‌حسی شدید و شدیدتر می‌شود و همانند یک لایه محافظ اطراف شکم تو را می‌گیرد لذا تو یاد می‌گیری که درد را از این قسمت بدنت خارج کنی”.
به بیمار گفتیم که این تلقین را هر یک تا دو ساعت تمرین کند و هر بار به خود تلقین پس هیپنوتیزمی بدهد که این احساس بی‌حسی در بدن او ایجاد شده است حتی زمانی که از خلسه خارج شده است.” زمانی که به این بی‌حسی تجسمی رسیدید می‌توانید شروع به گسترش آن کنید تا تمام ساعات و تمام روز با شما همراه باشد. اگر چه می‌دانید که درد کماکان ادامه دارد شما احساس بی‌حسی و خواب رفتگی در آن ناحیه را بیشتر از درد احساس می‌کنید. با این تلقینات بیمار توانست به زندگی عادی خود بدون استفاده از دارو ادامه دهد.
یکی از اهداف اولیه این است که به بیمار آموزش دهیم چگونه جنگیدن با درد را متوقف کند و تنش‌های سایکوفیزیولوژیک و ناراحتی‌ها را کاهش دهد در حالیکه بطورهمزمان، کنترل درد با تصورات خواب رفتن و مور مور شدن را افزایش می‌دهد. لذا بیمار می‌آموزد که با درک درد، از راه توجه به “خروج صدمه از بدن” تطابق پیداکند. “افزایش آگاهی” در خلسه باعث می‌شود که بیمار با قدرت تمام به علائمی که از بدن به طرف بالا، به طرف مغز در حال حرکت هستند جواب دهد و توسط تمرین و انتخاب شخصی بیمار، بر روی علائمی که از طرف مغز به طرف پایین به طرف اعضای دیگر بدن در حرکت هستند تاثیر بگذارد. در خلسه، فعالیت تجسمی ونیز اثرات انتخابی “ذهن- بدن” افزایش می‌یابد.
قبل از اینکه درمانگر وارد مرحله هیپنوز شود ابتدا باید مزمن و یا حاد بودن درد را مشخص کند، در حالت‌های حادّ شکستگی‌ها و تصادفات و یا صدمات بدنی بیمار ممکن است وارد مرحله‌ای از خلسه مداوم شود که قدرت هیپنوتیزم پذیری او را بالا می‌برد و به حداکثر می‌رساند انگیزه کمک گرفتن در این شرایط باعث می‌شود که تلقین پذیری بیمار افزایش یابد. در حالات حاد، تلقینات مستقیم، نتایج فوری و سریع دارد حتی اگر بیمار هیپنوتیزم پذیری ضعیف داشته باشد که در شرایط عادی این تلقینات بر روی او هیچ اثری ندارد.
در اورژانس‌های حاد پزشکی سریعترین احتیاج بیمار شاید دست‌یافتن به یک متخصص برای گرفتن کمک باشد. خیلی از مواقع این مسئله می‌تواند منتهی به اثر موج (Ripple Effect) شود که عبارت است از توانایی بیمار برای درونی کردن چیزهایی که به او آموزش داده شده و استفاده کردن این آموخته‌ها از طرف خود بیمار. برای دردهای مزمن کمک کردن به بیمار شامل تغییر طریقه زندگی بیمار است در رابطه با ارتباطات اجتماعی، فعالیت‌های اجتماعی، پیروزی‌ها و شکست‌ها و سیستم زندگی قدیمی او تغییرات اساسی لازم است.درجه موفقیت هیپنوتیزم در این بیماران بستگی به انگیزه آنها دارد و همچنین بستگی دارد به قدرت درمانگر در ارائه سیستم زندگی جدید به نحوی که برای بیمار قابل قبول بوده و با سبک شخصیتی و ظرفیت هیپنوتیزم پذیری بیمار منطبق باشد.
مثل سایر تکنیک‌های درمانی (مثلاً داروهای مسکن) هیپنوز زمانی موثرتر است که در ابتدای چرخه درد استفاده شود. باید به بیمار آموزش دهیم که تکنیک‌های هیپنوتیزمی را سریع، زود و به دفعات انجام دهد. زیرا این روش بسیار ساده، موثر و بدون عوارض جانبی است.
هیپنوز در بچه‌هایی که مشکل درد دارند به صورت قابل توجهی موثر است. چند تحقیق خوب نشان داده است که اثر هیپنوتیزم در درد بچه‌ها بسیار قابل توجه است و این امری بدیهی است زیرا اصولاً بچه‌ها درجات هیپوتیزم پذیری بالاتری نسبت به بزرگترها دارند ظرفیت تجسمی بچه‌ها بقدری شدید است که ریلکس کردن جداگانه معمولاً ضرورتی ندارد. بطور طبیعی بچه‌ها وقتی تجسم خود را حین تغییرات ادراکی بی حسی هیپنوتیزمی بکار می‌اندازند ریلکس میشوند.
هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.متخصص هیپنوتیزم در شهران، متخصص هیپنوتیزم در سردار جنگل،هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.هیپنوتیزم،کاهش درد با هیپنوتیزم.هیپنوتیزم درمانی،متخصص هیپنوتیزم در شرق تهران،متخصص هیپنوتیزم در شمال تهران، متخصص هینوتیزم در صادقیه، متخصص هیپنوتیزم در پونک، متخصص هیپنوتیزم در بلوار کاشانی، متخصص هیپنوتیزم در بلوار فردوس، متخصص هیپنوتیزم در آریاشهر.