کلینیک روانشناسی دکتر دارابی با بیش از ۲۵ سال تجربه در رواندرمانی و کار با نوجوانان
تلفن مطب_۴۴۰۳۰۷۱۹ تهران
-بررسی انواع هویت در نوجوانان ایرانی_پژوهشگر دکتر جعفر دارابی_دانشگاه علوم بهزیستی تهران.۱۳۸۳
“بررسی و تعیین انوع هویت( فردی، ملی و مذهبی) در نوجوانان ایرانی”، عنوان پژوهشی است که دکتر جعفر دارابی با حمایت معاونت پژوهشی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران و نیز حمایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در سال ۸۳ به انجام رسانده است.اصل این گزارش در دانشگاه علوم بهزیستی تهران موجود است..ادامه مقاله را ببینید ..
یکی از مفاهیم اساسی در روانشناسی و علوم اجتماعی که مورد علاقه بسیاری از دانشمندان علوم انسانی است، مفهوم هویت است. می‌توان گفت بحران هویت از مهم‌ترین مسائل روان‌شناختی نوجوانان و جوانان است. اینکه چگونه نوجوانان در پشت سر گذاشتن این بحران موفق شوند یا نه در سلامت روانی و سازگاری اجتماعی آتی آنان نقش مهمی خواهد داشت.
با رشد جوامع و افزایش جمعیت، صنعتی‌شدن یک امر اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌آید و با صنعتی‌شدن جوامع، مشاغل و نقش‌های متعددی پدیدار می‌شود. در این میان ارائه یک تعریف از خود برای نوجوان که در مقابل انبوهی از مسائل قرار دارد، کار آسانی نیست. نوجوان باید از بین انبوه این تعاریف و نقش‌ها دست به انتخاب بزند و این انتخاب به عوامل متعددی مربوط می‌شود.
به نظر می‌رسد که رسیدن به یک هویت موفق که همان دستیابی به یک چارچوب و ساختار ذهنی در ابعاد فردی، ملی و مذهبی است، در کشورهای در حال توسعه و نیمه‌صنعتی، کار دشوارتری باشد، زیرا این کشورها مسیری را طی می‌کنند که کشورهای پیشرفته و صنعتی این مسیر را پیموده‌اند و این کشورها (در حال توسعه) از یک سو به چارچوب‌ها و معیارهای سنتی خود پایبند هستند و از سوی دیگر در حال وارد کردن فرهنگی هستند که الزاما همراه تکنولوژی به درون فرهنگ سنتی نفوذ می‌کند.
این موضوع نوعی بحران هویت را در سطوح اجتماعی و فرهنگی دامن می‌زند که می‌توان آن را بحران فرهنگی نامید، اما بین فرد و اجتماع نوعی تعامل وجود دارد. بحران‌های فرهنگی و اجتماعی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر هویت شخصی و فردی که بیشتر مورد علاقه روان‌شناسان است، اثر انکارناپذیری دارد. نوجوانان برای گذر از این بحران که در فرآیند رشد یک امر طبیعی محسوب می‌شود، به کمک بزرگسالان نیازمند هستند، اما کمک‌کردن به نوجوانان قبل از هر چیز نیازمند بررسی‌های علمی و کارشناسانه است. هر چند برای بررسی‌های علمی در موضوع هویت مسائل پژوهشی زیادی وجود دارد، این پژوهش درصدد بررسی مسائلی است که در اولویت سازمان بهزیستی کشور بوده است که ساختار هویت فردی، ملی و مذهبی نوجوانان ایرانی چگونه است؟ بین هویت فردی، ملی و مذهبی چه رابطه‌ای وجود دارد؟ و بین دختران و پسران در ابعاد هویت فردی، ملی و مذهبی چه تفاوتی وجود دارد؟ را شامل می‌شود.
هدف تحقیق
هدف اصلی این مطالعه بررسی علمی از وضعیت هویتی نوجوانان در ابعاد فردی، ملی و مذهبی و هدف نهایی این بررسی کمک به نوجوانان در حل تعارضات و مسائل هویتی است .اهداف دیگر این تحقیق به شرح زیر بوده است:
*بررسی وضعیت موجود در ساختار هویت فردی، ملی و مذهبی در نوجوانان ایرانی،
*بررسی میزان رابطه میان هویت فردی‌با هویت ملی و مذهبی،
*مقایسه وضعیت هویت در نوجوانان دختر و پسر ایرانی و ارائه راهکارهای تقویت هویت در ابعاد فردی، ملی و مذهبی.
برای رسیدن به اهداف فوق‌الذکر، علاوه بر نتایج مطالعه اخیر به ادبیات تحقیق نیز مراجعه شده است، چرا که پاسخگویی به این اهداف با یک پژوهش امکان‌پذیر نیست.
در مطالعه حاضر، با بررسی علمی ابعاد هویت و نیز نحوه ارتباط آنها با یکدیگر و شناسایی دقیق و علمی این موضوع، راهکارهای علمی جهت تقویت هویت فردی، ملی و مذهبی ارائه خواهد شد. این امر گامی در جهت پیشگیری از مسائلی مانند از خودبیگانگی است که خود موجب گرایش جامعه به سمت مسائل و مشکلات فرهنگی و اجتماعی می‌شود.
نتیجه‌گیری
مقایسه نمره‌های دختران و پسران در ابعاد هویت فردی، ملی و مذهبی نشان داده است که دختران در مقایسه با پسران از هویت سالم‌تری برخوردار هستند. این نتیجه از ابعاد گوناگونی قابل بحث و بررسی است. پسران در هویت آشفته، هویت از پیش تعیین شده و هویت تأخیری از نمره‌های بالاتری نسبت به دختران برخوردار بودند. ویژگی‌های هویتی فوق‌الذکر نقص هویتی محسوب می‌شود، در هویت ملی و مذهبی که بالابودن آن نمایانگر هماهنگی با ارزش‌ها و آرمان‌های ملی است، دختران به صورت معنی‌داری بالاتر از پسران بوده‌اند.
تحقیقات و پژوهش‌های قبلی در سلامت روانی نشان داده است که مردان از سلامت روانی بالاتری نسبت به زنان برخوردار هستند. برای مثال زنان در مقایسه با مردان بیشتر با افسردگی و ترس‌های مذهبی مواجه هستند. نتیجه این تحقیق نشان‌دهنده آن است که در ابعاد هویت فردی، ملی ومذهبی، دختران دارای سلامت روانی بالاتری هستند.
نتایج پژوهش حاضر در خصوص تفاوتهای جنسی در هویت، با برخی از پژوهش‌های انجام‌شده در ایران هماهنگ است. برای نمونه این نتایج با نتایج مطالعه “دارابی” هماهنگ است، در این مطالعه دختران در مقایسه با پسران از انگیزه پیشرفت بالاتری برخوردار بوده‌اند.
نتیجه مطالعه حاضردر بعضی موارد با مطالعه “شارعپور” و “خوش‌فر” هماهنگ و در برخی موارد ناهماهنگ بوده است. در مطالعه شارعپور و خوش‌فر بین دو جنس تفاوت معنا‌داری وجود نداشته است اما برجستگی هویت ملی و مذهبی در پسران بیشتر از دختران بوده است و برجستگی هویت خانوادگی در دختران بیشتر بوده است. بنابراین پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که تفاوت دو جنس در ابعاد گوناگون هویت یا در حال کاهش است و یا اینکه به نفع جنس مونث در حال افزایش است. در مطالعات پیشین مثل مطالعه‌ای که توسط “محسنی” انجام شد، هویت زنان یک هویت سنتی بوده است. در پژوهش‌های غربی نیز این نتایج صدق می‌کرده است، مثلا در مطالعه‌ای که توسط زیروویت صورت گرفته بود، تصور زنان از خودشان بیشتر تصور مصرف‌گرا و خانه دار بوده است، اما تصور مردان از خودشان بیشتر تصوریک متخصص و صاحب‌نظر بوده است. مطالعات دیگری که قبلا در کشورهای غربی صورت گرفت نشان می‌داد که زن در جامعه غربی اکثراً در نقش‌های خانوادگی، وابسته، هیجان‌پذیر، سطحی و بی‌منطق معرفی شده است. این نتیجه امروزه در کمتر گزارش‌های پژوهشی مشاهده می‌شود و همانگونه که قبلاً بیان شد، تفاوت دو جنس در هویت در برخی مطالعات مشاهده نمی‌شود، در برخی از مطالعات این تفاوت به نفع مردان و در برخی از مطالعات به نفع زنان بوده است. در مطالعه حاضر و در ابعاد هویت فردی، پسران در هویت‌های ناقص نمره‌های بالاتر و معنا‌داری داشته‌اند اما در هویت موفق تفاوت معنا‌داری بین دو جنس مشاهده نگردید.
نتیجه دیگر این مطالعه بالابودن نمره دختران در هویت ملی و مذهبی بوده است. در هویت مذهبی ۹۳ درصد دختران و ۸۳ درصد پسران براساس ملاک روان‌سنجی از هویت مطلوبی برخوردار بودند و در هویت ملی دختران ۶۵درصد و پسران ۴۳ درصد از هویت ملی مطلوب برخوردار بوده‌اند. این نتیجه نشان می‌دهد که در هویت ملی مشکلات بیشتری وجود دارد، زیرا در هویت مذهبی در مجموع ۸۸ درصد از هویت مطلوب برخوردار بوده‌اند اما در هویت ملی این درصد به ۵۴ درصد می‌رسد.
حال این سؤال مطرح است که چرا هویت ملی و مذهبی در دختران ایرانی بالاتر از پسران ایرانی است.؟
در پژوهشی که روی ایرانیان مقیم آمریکا صورت گرفت، موضوع فرهنگ‌پذیری در زنان و مردان ایرانی مهاجر در آمریکا بررسی شد. نتیجه این تحقیق نشان داد که زنان ایرانی در مقایسه با مردان در پذیرش فرهنگ بیگانه مقاومت بیشتری دارند و این تفاوت در فرهنگ‌پذیری به لحاظ آماری معنا‌دار بوده است، لذا می‌توان اینگونه تفسیر کرد که دختران یا زنان در پذیرش فرهنگ خودی آمادگی بیشتری نسبت به مردان دارند و به همان میزان در درون‌سازی فرهنگ بیگانه مقاومت درونی بیشتری را از خود نشان می‌دهند. بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که برای پیشگیری از نفوذ فرهنگ بیگانه بیشتر باید نگران نوجوانان و جوانان پسر باشیم و برای این هدف باید برنامه‌ریزی‌های دقیقی را تدوین کرد که این برنامه‌ریزی‌ها باید از مدارس شروع شود و به دانشگاه‌ها ادامه یابد.
بین هویت ملی و هویت مذهبی رابطه مثبت و معنا‌داری وجود داشته است. به عبارت دیگر افزایش هویت ملی با افزایش هویت مذهبی همراه است. می‌توان نتیجه گرفت که هویت مذهبی و هویت ملی نوجوانان ایرانی در تضاد با یکدیگر نیستند بلکه کاملا در یک جهت حرکت می‌کنند.
نتیجه دیگر این مطالعه رابطه مثبت بین هویت فردی و هویت ملی و مذهبی بوده است. رابطه فوق بین هویت فردی و مذهبی بیشتر از رابطه هویت فردی و ملی بوده است، هر چند هر دو رابطه معنا‌دار بوده است. این نتیجه نشان می‌دهد که هویت مذهبی پیش‌بینی‌کننده خوبی برای هویت فردی محسوب می‌شود. خانواده‌های مذهبی در شکل‌دادن هویت مذهبی فرزندان از موفقیت بهتری برخوردار هستند.
درصد برخورداری نوجوانان ایرانی از هویت موفق ۴۶ درصد بوده است. به این ترتیب با توجه به سن نوجوانان مورد مطالعه که حداقل ۱۷ سال بوده است این درصد بسیار پایین است. در این سن که اواخر نوجوانی محسوب می‌شود انتظار می‌‌رود که اکثریت نوجوانان به یک هویت موفق نائل گردند، اما این نتیجه نشان داد که اکثریت نوجوانان ایرانی از هویت موفق و پیشرفته برخوردار نبوده و برعکس به هویت‌های ناتمام، آشفته یا از پیش تعیین‌شده تعلق دارند. این نتیجه حکایت از آن دارد که درصد زیادی از نوجوانان ایرانی از احساس بی‌هویتی یا سردرگمی هویت رنج می‌برند، این حالت بیانگر ضعف سیستم خانواده و نیز سیستم مدرسه و اجتماع در شکل‌دادن به هویت نوجوانان است. هر چند کسب هویت از وظایف نوجوانان است، اما این خانواده و مدرسه است که باید هویت‌یابی را در نوجوانان تسهیل کند.
———————————————————————————–
* اصل این تحقیق در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران موجود است(جزو تحقیقات پایان یافته سال ۸۳).
روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.روانشناس نوجوان در تهران،روانکاو نوجوان در تهران،بهترین متخصص روانشناس نوجوانان در غرب تهران،متخصص روانشناسی نوجوانان در شمال تهران،بهترین متخصص روانشناسی نوجوانان در تهران.کلینیک روانشناسی در امور نوجوانان.
متاسفم! ارسال دیدگاه بسته شده است.